Pembahasan tembang macapat, watak tembang macapat lan tuladha tembang macapat lengkap bahasa jawa

Tembang macapat yaiku tembang kang nduweni paugeran bait, guru gatra, guru wilangan, lan guru lagu.

Jenis lan urute tembang macapat

•Maskumambang

Gegambarane manungsa kang isih ana ing alam ruh, kang manggon ing jero gua garbane ibu, sing durung kawruhan lanang utawa wadon.

•Mijil

Ateges wis lahir lan wis cetha lanang utawa wadon.

•Sinom 

Gegambarane bocah enom kang kebak gegayuhan lan pangangen-angen.

•Kinanthi

Kinanthi asale saka tembung kanthi utawa nuntun kang tegese dituntun supaya bisa mlaku ngambah panguripan ing alam donya iki.

•Asmarandana

Nggambarake wancine manungso nandhang kasmaran.

•Gambuh

Wiwitane saka tembung jumbuh/nyawiji kang tegese komitmen kanggo nyawijekake tresna ing sajroning bale griya/rumah tangga.

•Dhandanggula

Gambarake urip kang wus tumekan ing tataran urip kang mapan, urip kang mulya, cukup sandang, papan lan pangan.

•Durma

Pinangka wujud rasa syukur kita marang Gusti kang akarya jagad, kita kudu kerep shodaqoh.

•Pangkur

Pangkur utawa mungkur tegese nyingkiri hawa nafsu angkara murka.

•Megatruh

Megatruh utawa megat roh tegese pisahe nyawa saka jasad.

•Pocung

Saka tembang pocong kang tegese dibungkus kain mori/dipocong.

Berikut ing ngisor iki watak lan gunane tembang macapat:

No.	Tembang	Watak	Gunane
1.	Maskumambang	Susah, sedih, nelangsa, prihatin, lan melas asi.	Kanggo mratelakake rasa susah lan ngenes.
2.	Mijil	Gandrung-gandrung, lan prihatin	Pangudhar rasa prihatin.
3.	Sinom	Lugu, sabar, grapyak, semanak, lan prasaja.	Kanggo menehi pitutur, kanggo mbabar rasa susah.
4.	Kinanthi	Seneng, tresna asih, lan nuladhani.	Kanggo nelakake rasa tresna asih.
5.	Asmarandana	Tresna asih lan sedih.	Nelakake rasa brangta, tresna asih, lan crita katresnan
6.	Gambuh	Nerangake, mbeber kawruh.	Kanggo mulang wuruk, nyritakake pitutur.
7.	Dhandanggula	Luwes, manis,  sarwa cocok, lan ndudut ati.	Kanggo pitutur, ngandharake crita apa wae, ing ngendi wae lan kapan wae.
8.	Durma	Galak, sereng, nesu, lan muring.	Kanggo nyritakake wong kang nesu lan kahanan perang.
9.	Pangkur	Sereng lan gagah.	Kanggo menehi pepenget, nyritakake rasa kagol, mangkel.
10.	Megatruh	Susah, rasa cuwa/gela kang mbangeti.	Kanggo mbabarake crita kang nggrantesake ati.
11.	Pocung	Sapenake, sembranan, lan guyonan	Kanggo geguyonan, cangkriman, lan pitutur.

 

Berikut ing ngisor iki wewatone tembang macapat:

No.	Jenis tembang macapat	Guru gatra	Guru wilangan lan guru lagu
1.	Pocung	4	12u, 6a, 8i, 12a
2.	Maskumambang	4	12i, 6a, 8i, 8a
3.	Gambuh	5	7u, 10u, 12i, 8u, 8o
4.	Megatruh	5	12u, 8i, 8u, 8i, 8o
5.	Kinanthi	6	8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i
6.	Mijil	6	10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u
7.	Pangkur	7	8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i
8.	Asmarandana	7	8i, 8a, 8e, 8a, 7a, 8u, 8a
9.	Durma	7	12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i
10	Sinom	9	8a, 8i, 8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
11.	Dhandanggula	10	10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a

Tuladha tembang-tembang macapat:

1.Maskumambang

Kelek-kelek biyung sira aneng ngendi

Enggal tulungana

Awakku kecemplung warih

Gulagepan wus meh pejah

2.Mijil

Poma kaki padha dipuneling

Ing pitutur ingong

Sira uga satriya arane

Kudu anteng jatmika ing budi

Ruruh serta wasis

Samubarangipun

3.Sinom

Kang wus waspada ing patrap

Mangayut ayat winasis

Wusana wosing jiwangga

Melok tanpa aling-aling

Kang ngalingi kalingling

Weganing rasa tumlawung

Keksi saliring jaman

Anglangut tanpa tepi

Yeku aran tanpa tapaking Hyang Suksma

4.Kinanthi

Padha gulangen ing kalbu

Ing sasmita amrih lantip

Saja pijer mangan nendra

Kaprawiran den kaesthi

Pesunen sarira nira

Sudanen dhahar lan guling

5-pkiii.Asmarandana

Dhuh garwaku Banowati

Sirya kariya raharja

Ingsun anemahi layon

Mring becik pamomong ira

Mring para putra nira

Dhuh nyawa atmaja ingsun

Dadya kariya raharja

6.Gambuh

Sekar gambuh ping catur 

Kang cinatur polah kang kalantur

Tanpa tutur katula-tula katali

Kadaluwarsah katutuh

Kapatuh pan dadi awon

7.Dhandanggula

Ana kidung rumeksa ing wengi

Teguh hayu luputa ing lara

Luputo bilahi kabeh

Jim setan datan purun

Paneluhan tan ana wani

Miwah panggawe ala

Gunaning wong luput

Geni atemahan tirta

Maling adoh tan ana ngarah ing mami

Guna duduk pan sira

8.Durma

Dipun sami ambanting sarira nira

Cegah dhahar lan guling

Dorapan suda

Nepsu kang ambra ambra

Lerema ing tyas sireki

Dadi sabar nang

Karsa nira lestari

9.Pangkur

Mangkono ngelmu kang nyata

Sanyatane mung weh reseping ati

Bunga ingaran cubluk

Sukeng tyas yen denina

Nora kaya si punggung anggung gumrunggung

Ungungan sadina-dina

Saja mangkono wong urip

10.Megatruh

Sigra milir sang gethek sinangga bajul

Kawan dasa kang njageni

Ing ngrasa miwah ing pungkur

Tanapi ing kanan kering

Sang gethek lampahnya alon

11.Pocung

Ngelmu iku kelakone kanthi laku

Lekase lawan kas

Tegese kas nyantosani 

Setya budya pangekesing dur angkara